Kunderetta betalingsformidling 2021

Pandemien påverka tala også i 2021, men ikkje i like stor grad som i 2020.

Talet på kortbetalingar auka att, både i Noreg og ved fysiske utsalsstader i utlandet. Kvar av oss nytta i gjennomsnitt korta våre 479 gonger i 2021. Dette er høgt i global samanheng.

Dei aller fleste kortbetalingane, 78 prosent, vart utførte mot fysiske betalingsterminalar i Noreg eller i utlandet. Meir enn fire av fem av desse betalingane vart gjorde kontaktlaust.

Resten av kortbetalingane var i hovudsak knytte til netthandel. Nettbetalingar utgjer ein stadig større del av kortbetalingane. Veksten frå 2020 til 2021 var på 19 prosent. I gjennomsnitt har den årlege veksten dei siste fem åra vore på 25 prosent.

Spørjeundersøkingar syner at nær halvparten av netthandelen vert betalt med tradisjonell kortbetaling. Mobilbetalingar veks raskt, og står no for éi av fire betalingar på nett. Dei aller fleste nettbetalingane vert til sist gjorde opp med eit kort, også der den primære betalingsmåten er mobilbetaling, faktura eller andre måtar.

Girobetalingar vert mellom anna nytta til å betale rekningar og til å overføre pengar mellom privatpersonar. For hushalda er vanlege betalingar i nettbank den mest nytta girobetalingen. Straksbetalingar har vakse raskt dei seinaste åra, og er den nest mest nytta girobetalingen. Dette er i hovudsak såkalla venebetalingar gjennom mobilbetalingsløysingar.

Spørjeundersøkingane våre syner at 4 prosent av dei spurde nytta kontantar ved si siste betaling på fysisk utsalsstad. Tallet har lege stabilt sidan pandemiutbrotet våren 2020. Talet på uttak av kontantar frå minibankar og i butikkar har halde fram med å falle, men noko mindre i 2021 enn i 2020. Verdien av uttaka frå minibankar har òg halde fram med å falle, medan verdien av uttaka i butikkar auka noko.

1 Bruk av betalingsinstrument

Figur 1 syner utviklinga i bruken av betalingsinstrument utanom kontantar. I 2021 vart det gjort 2562 millionar kortbetalingar og 901 millionar girobetalingar.

Figur 1 Bruk av betalingsinstrument. Millionar betalingar. 2001–2021

Kjelde: Noregs Bank

Girobetalingar er overføringar mellom bankkontoar. Dei kan vere sette i gang av betalaren eller av betalingsmottakaren. Overføringar som er sette i gang av betalaren, kallar vi kreditoverføringar. Ei vanleg betaling i nettbank er ei kreditoverføring. Avtalegiro er ei teneste for automatisk betaling av faste rekningar og vert sett i gang av betalingsmottakaren.

Verdien av girobetalingane var 21 787 milliardar kroner i 2021, sjå figur 2. Verdien av kortbetalingane var 956 milliardar kroner.

Figur 2 Bruk av betalingsinstrument. Milliardar kroner. 2001–2021

Kjelde: Noregs Bank

Giroar vert nytta både til betaling av store rekningar og til lønnsutbetalingar, men i stadig større monn òg til mindre betalingar, til dømes straksbetalingar mellom privatpersonar i mobilløysinga Vipps. Betalingskort vert i første rekkje nytta til kjøp av varer og tenester på utsalsstader. Ei gjennomsnittleg girobetaling er mykje større enn ei typisk kortbetaling. I 2021 var den gjennomsnittlege girobetalinga på 24 178 kroner, medan den gjennomsnittlege kortbetalinga var på 373 kroner.

Girobetalingar frå personkundar

Figur 3 syner nokre av girobetalingane frå personkundar. Nettbank (inkludert mobilbank) er framleis den mest brukte overføringstenesta for personkundar, men det har vorte færre betalingar i nettbank og mobilbank dei seinaste åra. Samstundes har talet på straksbetalingar1 auka raskt, og dette er no den nest mest brukte overføringstenesta for personkundar. Den største delen av straksbetalingane vert sette i gang frå mobilbetalingsløysinga Vipps og gjeld overføringar mellom privatpersonar. Tidlegare vart overføringar mellom privatpersonar i større grad gjorde i nettbank og mobilbank.2

Talet på straksbetalingar auka frå 154 millionar i 2020 til 187 millionar i 2021. Verdien av straksbetalingane i 2021 var 134 milliardar kroner.

Avtalegiro var den tredje mest brukte overføringstenesta for privatkundar i 2021. Bruken av tenesta har vore lite endra i dei siste åra, og utgjorde 118 millionar betalingar i 2021.

Figur 3 Girobetalingar frå personkundar. Millionar betalingar. 2001–2021

Kjelde: Noregs Bank

Brevgiro vart etablert i 1992, og telegiro vart etablert i 1994. Før 2002 var brevgiro den mest nytta overføringstenesta for personkundar. Toppen for brevgiro vart nådd i 1999 med 107 millionar transaksjonar. For telegiro var året 2000 toppåret. Då nådde bruken 28,8 millionar transaksjonar.3

Omfanget av brevgiro og telegiro har minka, og dette er no relativt lite brukte løysingar. Brevgiro vart i 2021 nytta 3,0 millionar gonger og telegiro 2,5 millionar gonger.

Automatiske rekningsbetalingar (avtalegiro og autogiro) og elektronisk faktura

Avtalegiro4 og autogiro5 er tenester for automatisk betaling av faste rekningar. Betalingsoppdraga vert sette i gang av betalingsmottakaren. Ved utgangen av 2021 fanst det 21,3 millionar avtalar om automatiske rekningsbetalingar mellom kundar, bedrifter og bankar, sjå tabell 5 i vedlegget. Til saman var det 21 313 betalingsmottakarar som tilbydde kundane sine avtalegiro, og 666 betalingsmottakarar som tilbydde kundane sine autogiro.

Avtalegiro kan kombinerast med elektronisk faktura. Ved utgangen av 2021 fanst det 28 505 avtalar for føretak om å tilby bankane si løysing for elektronisk faktura, eFaktura, til personkundar. Det fanst 38,9 millionar avtalar med privatpersonar om å ta imot rekningar som eFaktura.

I 2021 vart det sendt ut 175 millionar eFaktura-er frå føretak til personkundar. Det har vore ein sterk vekst i talet på eFaktura-er dei siste åra. Frå 2020 til 2021 var veksten på 6,6 prosent. Den sterke veksten dei siste åra har mellom anna kome etter at det frå mars 2019 vart opna for distribusjon av eFaktura gjennom Vipps.

Det vart sendt ut 84,7 millionar EHF-fakturaer i 2021. EHF er staten sitt format for elektronisk fakturering og dekkjer både fakturaer mellom føretak og offentleg sektor og fakturaer mellom føretak. Veksten frå 2020 til 2021 for utsending av EHF-fakturaer var på 28 prosent.

2 Korttransaksjonar

I 2021 vart det gjort 2562 millionar betalingar med norske betalingskort. I tillegg kjem reine kontantuttak.6 Til saman vart det gjort 2582 millionar korttransaksjonar, sjå tabell 10a i vedlegget.

Av dei samla kortbetalingane vart 1988 millionar, eller 77 prosent, utførte mot fysiske betalingsterminalar (EFTPOS-terminalar7). I 2020 vart det gjort 1941 millionar slike betalingar. Dette utgjorde 79 prosent av dei samla kortbetalingane.

1602 millionar (81 prosent) av betalingane i fysiske betalingsterminalar i 2021 vart gjorde kontaktlaust.8 Den gjennomsnittlege verdien ved kontaktlause betalingar var 344 kroner. Det finst òg andre typar betalingar på fysiske brukarstader som er kontaktlause, men som ikkje vert gjorde mot betalingsterminalen. Desse betalingane vert registrerte i statistikken som vanlege internettbetalingar. Eit døme er mobilløysinga Coopay, som vart teken i bruk i august 2019.

Kontaktlause betalingar kan anten verte gjorde med eit fysisk kort, eller dei kan verte gjorde på ein annan måte, til dømes med mobilen eller med ei klokke eller eit armband.9 Betalingar med fysiske kort utgjer førebels dei fleste av dei kontaktlause betalingane. Kontaktlause betalingar med mobil, klokke eller armband utgjorde 53,9 millionar betalingar i 2021. Veksten frå 2020 til 2021 var på 272 prosent.

1333 millionar (83 prosent) av dei totale kontaktlause betalingane i 2020 skjedde med BankAxept. Resten av dei kontaktlause betalingane, 270 millionar, vart gjorde med internasjonale kort.10

I samband med pandemiutbrotet i 2020 vart det ei stund vanlegare å gjere meir sjeldsynte innkjøp, men i 2021 steig talet på korttransaksjonar per innbyggjar att, sjå figur 4. I gjennomsnitt brukte kvar innbyggjar betalingskort (til betalingar og kontantuttak) 479 gonger i 2021, mot 456 gonger i 2020. Den gjennomsnittlege verdien på korttransaksjonane auka frå 383 kroner i 2020 til 389 kroner i 2021.

Figur 4 Talet på korttransaksjonar per innbyggjar per år og verdi per korttransaksjon i kroner. 2001–2021

Kjelde: Noregs Bank

Talet på betalingskort

Ved utgangen av 2021 var det totalt utferda 12,9 millionar norske betalingskort, sjå oversikt 1.

Den mest vanlege korttypen er dei korta som kombinerer BankAxept med eit internasjonalt debetkort (som regel Visa eller Mastercard). Noko over halvparten (57 prosent) av dei utferda korta er av denne typen. Den nest mest vanlege korttypen er dei internasjonale kredittkorta. Dei utgjer 39 prosent av korta.

Oversikt 1 Talet på utferda norske betalingskort.11 I tusen

Kjelde: Noregs Bank

Korttransaksjonar etter utferdar

I 2021 vart 63 prosent av alle transaksjonane med norske kort gjorde med debetkortsystemet BankAxept, sjå figur 5. Dette utgjorde 1620 millionar transaksjonar. Resten av transaksjonane med norske kort, 962 millionar eller 37 prosent, vart gjorde med ulike kort utferda av internasjonale kortselskap. Talet på transaksjonar både med BankAxept-kort og med internasjonale kort gjekk opp i 2021 etter å ha falle i 2020.

BankAxept-kort vert i første rekkje nytta til betalingar på fysiske brukarstader i Noreg. Internasjonale kort vert nytta til slike betalingar, men òg til betalingar for handel på nett og til betalingar i utlandet. BankAxept-systemet kan førebels ikkje nyttast ved nettbetalingar, og heller ikkje i utlandet.

Marknadsdelen til dei internasjonale korta auka att i 2021, etter å ha falle i 2020. Fallet i 2020 kom i første rekkje som følgje av redusert reiseverksemd til utlandet i samband med pandemiutbrotet. Marknadsdelen for dei internasjonale korta har, med unnatak av i 2020, stige i mange år. Auken i marknadsdelen heng i første rekkje samen med den sterke veksten i netthandelen.

Figur 5 Bruk av norske betalingskort etter utferdar og funksjon. Millionar transaksjonar. 2001–2021

Kjelde: Noregs Bank

Den samla verdien av transaksjonane med norske kort steig for første gong til over 1000 milliardar kroner. Verdien av BankAxept-transaksjonane i 2021 summerte seg til 593 milliardar kroner, sjå figur 6. Verdien steig med 1,4 prosent frå 2020 til 2021, den same veksten som året før. BankAxept-transaksjonane stod i 2021 for 59 prosent av den samla verdien av korttransaksjonane. Verdien av transaksjonane med internasjonale kort var 411 milliardar kroner i 2021. Verdien auka med 18 prosent siste året.

Den gjennomsnittlege storleiken på transaksjonane var 366 kroner med BankAxept-kort, 347 kroner med internasjonale debetkort og 606 kroner med internasjonale kredittkort.

Figur 6 Bruk av norske betalingskort etter utferdar og funksjon. Milliardar kroner. 2001–2021

Kjelde: Noregs Bank

Kortbetalingar over internett (netthandel)

Figur 7 syner at det har vore ein sterk vekst i kortbetalingar i samband med handel over internett i dei siste åra. I 2021 vart det gjort til saman 545 millionar internettbetalingar med norske kort. Veksten frå 2020 til 2021 var på 19 prosent. Veksten var høgare for handel ved norske nettstader enn ved utanlandske nettstader. Betalingar til norske nettstader utgjer 61 prosent av dei samla kortbetalingane ved internetthandel.

Den samla verdien av betalingane over internett var på 222 milliardar kroner i 2021. Verdien av betalingane voks med 24 prosent frå 2020 til 2021. Den gjennomsnittlege verdien på betalingane over internett auka frå 390 kroner i 2020 til 407 kroner i 2021.

Figur 7 Betalingar over internett med norske betalingskort. 2007–2021

Kjelde: Noregs Bank

Utlendingar handlar mykje mindre i norske nettbutikkar enn nordmenn gjer i utanlandske nettbutikkar.12 Utlendingar stod i 2021 for 9,3 millionar slike handlar, med ein samla verdi på 9,6 milliardar kroner. Talet på handlar gjekk noko opp, medan den samla verdien av desse handlane heldt fram med å minke.

I kjøpsaugneblinken er det slett ikkje all netthandel som vert gjord opp på tradisjonell måte med eit betalingskort. I samband med den halvårlege undersøkinga til Noregs Bank om bruk av kontantar spurde vi også deltakarane om korleis dei betalte for den siste netthandelen sin. Figur 8 syner at noko under halvparten av kjøpa vart betalte direkte med betalingskort. Om lag éin firedel av kjøpa vart betalte med ei mobilbetalingsløysing. Noko under éin firedel vart betalte med faktura. Men jamvel der den primære betalingsmåten er faktura, mobilbetaling eller ein annan måte, ligg det også her ofte ei kortbetaling til grunn. Betalingskort er som regel betalingskjelda ved betalingar på nettstad med mobilen. Og betalingskort vert ofte nytta til å gjere opp fakturaen frå netthandelen. I undersøkingane er det stadig fleire som seier at dei nytta mobilbetaling ved sin seinaste handel på nett.

Figur 8 Betalingsmåtar ved netthandel. Resultat frå spørjeundersøkingar

Kjelde: Noregs Bank

Betalingar over internett utgjer ein stadig større del av dei totale betalingane gjorde med norske betalingskort. Figur 9 syner at betalingane over internett i 2021 utgjorde 21 prosent av alle betalingar med norske kort. Målt i verdi utgjorde internettbetalingane 23 prosent av alle kortbetalingane i 2021.

Figur 9 Betalingar over internett som prosentdel av alle betalingar med norske kort. 2007–2021

Kjelde: Noregs Bank

Korttransaksjonar mot utlandet

Figur 10 syner den samla bruken av norske betalingskort mot utlandet, både på fysiske brukarstader og over internett. Til saman vart det i 2021 gjort 289 millionar transaksjonar med kort i eller til utlandet. Dette inkluderer 4 millionar kontantuttak.

Ikkje uventa gjekk talet på betalingar ved fysiske brukarstader i utlandet noko opp att i 2021. Talet på slike betalingar auka frå 61 millionar i 2020 til 74 millionar i 2021, ein oppgang på 22 prosent. Talet på betalingar til utanlandske nettstader heldt fram med å auke og gjekk opp frå 191 millionar i 2020 til 211 millionar i 2021. Samla sett gjekk kortbruken mot utlandet opp med 13 prosent frå 2020 til 2021.

Figur 10 Bruk av norske betalingskort mot utlandet. 2001–2021

Kjelde: Noregs Bank

Verdien av kortbruken i utlandet i 2021 summerte seg til 135 milliardar kroner. Verdien av betalingane var 127 milliardar kroner, medan verdien av kontantuttaka utgjorde 8 milliardar kroner. Oppgangen for verdien av betalingane var på 25 prosent samanlikna med verdien i 2020. Verdien av kontantuttaka gjekk noko ned. Den gjennomsnittlege storleiken på kontantuttak i utlandet i 2021 motsvarte verdien av 2066 norske kroner. Den gjennomsnittlege storleiken på varekjøp på fysiske brukarstader i utlandet var lågare, og motsvarte verdien av 446 norske kroner.

Ved korttransaksjonar mot utlandet er det internasjonale kort som vert nytta. Statistikken syner at internasjonale debetkort vart nytta i dei aller fleste av tilfella, om lag åtte av ti transaksjonar. Internasjonale kredittkort vart nytta i dei fleste av dei attverande tilfella.

Figur 11 syner at Noreg er mellom dei landa der folk oftast bruker kort for å betale for varer og tenester. I Noreg betaler kvar innbyggjar i gjennomsnitt med kort meir enn éin gong dagleg. I andre enden av skalaen finn vi mellom anna Tyskland og fleire av middelhavslanda. Det har vore ein viss auke i kortbruken i nokre av desse landa frå 2019 til 2020. Mellom anna har bruken av kort i Tyskland gått opp frå 76 til 90 gonger i året og i Hellas opp frå 74 til 104 gonger i året.

Figur 11 Kortbetalingar per innbyggjar per år i utvalde land. 2020

Kjelder: BIS, ESB, Sedlabanki Islands og Noregs Bank

3 Kontantinfrastrukturen

Ein brukar kan få tak i kontantar i bankfilialar13, i minibankar og i mange butikkar, anten i samband med varekjøp (som cash-back) eller gjennom «Kontanttenester i butikk»14.

I 2021 vart det gjort 15,7 millionar uttak frå minibankar i Noreg og 11,5 millionar uttak i butikkar (cash-back og «Kontanttenester i butikk»). Figur 12 syner talet på uttak av kontantar frå minibank og i butikk, og verdien av desse uttaka. Talet på uttak frå minibankar fall med 19 prosent, og talet på uttak i butikkar fall med 11 prosent frå 2020 til 2021.

Verdien av uttaka frå minibankar var 32,1 milliardar kroner i 2021, og verdien av uttaka i butikkar var 9,9 milliardar kroner. Verdien av uttaka frå minibankar fall med 16 prosent frå 2020 til 2021, medan verdien av uttaka i butikkar steig med 19 prosent i den same perioden. Samla sett var det ein nedgang i verdien på uttak av kontantar, sjølv om nedgangen var noko mindre enn han har vore dei seinare åra. Dette kan henge saman med at tilbodet om uttak av kontantar gjennom Posten vart lagt ned i 2020. Uttak som tidlegare vart gjorde gjennom Posten (og som ikkje var med i statistikken vår), vert no truleg gjorde i minibankar eller i butikkar.

Det gjennomsnittlege uttaket i butikkar var 862 kroner. Det gjennomsnittlege uttaket frå norske minibankar auka frå 1957 kroner i 2020 til 2042 kroner i 2021.

Figur 12 Uttak av kontantar frå minibank og i butikk. 2001–2021

Kjelde: Noregs Bank

Talet på minibankar fall frå 1439 ved utgangen av 2020 til 1217 ved utgangen av 2021, sjå figur 13.15 Det er bankane sjølve som eig dei fleste av minibankane, men også kontanthandsamingsselskapa Nokas og Loomis og andre selskap eig minibankar. Nokas og Loomis står for den daglege drifta både av sine eigne minibankar og av dei fleste av dei minibankane bankane og andre selskap eig.

Bruken av kvar einskild minibank går ned i gjennomsnitt. I 2021 vart kvar minibank i Noreg i gjennomsnitt nytta til 12 933 kontantuttak, sjå figur 13. Det svarer til 35 uttak per dag i gjennomsnitt. Frå kvar minibank vart det i gjennomsnitt teke ut 26,4 millionar kroner i 2021. Det svarer til om lag 72 000 kroner per dag i gjennomsnitt.

Figur 13 Talet på minibankar og uttak frå kvar minibank per år. 2001–2021

Kjelde: Noregs Bank

4 Kontantar i omløp

Talet på kontantar i omløp seier ikkje nødvendigvis noko om omfanget av kontantbetalingar. Kontantar kan nyttast både til betalingar og til verdioppbevaring. Ein setel eller mynt kan gjerne nyttast berre til verdioppbevaring og ikkje til betaling i det heile. Motsett kan ein setel eller mynt godt nyttast til fleire enn éi betaling i eit år.

Verdien av kontantar i omløp blant publikum har falle dei seinaste åra, sjå figur 14. Mengda av kontantar i omløp er dessutan prega av sesongsvingingar, med auka etterspurnad frå publikum i samband med sommarferiar og jule- og påskehøgtider. I samband med pandemiutbrotet våren 2020 auka mengda av kontantar i omløp. Ved utgangen av 2021 utgjorde kontantane i omløp blant publikum 37,5 milliardar kroner.16

Figur 14 Kontantar i omløp blant publikum. I milliardar kroner. Januar 2016 – desember 2021

Kjelde: Statistisk sentralbyrå

Som del av den smale pengemengda (M117) fall kontantdelen frå 1,6 prosent ved utgangen av 2020 til 1,4 prosent ved utgangen av 2021, sjå figur 15. Som del av BNP for Fastlands-Noreg utgjorde kontantane 1,1 prosent i 2021.

Figur 15 Kontantar i omløp som prosentdel av betalingsmiddel (M1), forbruket i hushalda og BNP for Fastlands-Noreg. 2001–2021

* Definisjonen av M1 vart endra frå og med 2015

Kjelder: Statistisk sentralbyrå og Noregs Bank

Tala for Noreg er låge i ein internasjonal samanheng, sjå figur 16. Også i dei andre nordiske landa og i Storbritannia er kontantdelen låg. Figuren syner at kontantdelen har falle i dei fleste landa i det siste året. I USA var det ein stor nedgang frå 2019 til 2020. Nedgangen kom av endringar i definisjonen av M1. Frå mai 2020 er sparekontoar tekne med i M1 også i USA (som i andre land).

Figur 16 Kontantar som prosentdel av betalingsmiddel i utvalde land. 2019, 2020 og 2021 (Norden)

Kjelder: BIS, Danmarks Nationalbank, ESB, Sedlabanki Islands, Statistisk sentralbyrå, Statistiska Centralbyrån og Noregs Bank

Bruken av kontantar i Noreg

Noregs Bank gjennomfører halvårlege spørjeundersøkingar blant hushalda om deira bruk av kontantar. I spørjeundersøkingane kartlegg vi dei betalingssituasjonane der det faktisk er mogleg å betale med kontantar. Det gjeld i hovudsak betalingar til andre privatpersonar og betalingar når ein kjøper varer og tenester på ein utsalsstad1. Deltakarane vert bedne om å gi informasjon om den siste betalinga dei har gjort. Dei vert så bedne om å opplyse om betalinga var til ein utsalsstad eller til ein privatperson, og om kva betalingsmåte som vart nytta.

Datainnsamlinga vert utført av eit eksternt marknadsanalysebyrå. 2000 personar over 15 år2 vert spurde i kvar runde, og det vert nytta både telefonintervju og internettbaserte undersøkingar. Utvala i undersøkingane er representative for befolkninga. At eit utval er representativt, tyder at samansetjinga i utvalet er tilnærma identisk med samansetjinga i befolkninga som heilskap når det gjeld sentrale variablar som til dømes kjønn, alder og bustad. Det gjer at resultata frå ei spørjeundersøking kan generaliserast til å gjelde heile befolkninga. Samstundes vil den avgrensa storleiken på utvalet gjere resultatet noko uvisst, og særleg gjeld det for undergrupper.

Hovudresultat frå undersøkingane

I undersøkinga våren 2022 stod kontantane for 4 prosent av dei samla betalingane og av betalingane på utsalsstader, medan dei stod for 5 prosent av betalingane mellom privatpersonar, sjå figur 17. Kontantdelen i undersøkingane gjekk ned i samband med koronapandemien. Hausten 2019 var kontantdelen 7–8 prosent.

Figur 17 Talet på kontantbetalingar i prosent av det totale talet på betalingar

Kjelde: Noregs Bank

Verdien av kontantbetalingane som del av den total verdien av betalingane varierer meir enn talet på kontantbetalingar som del av det totale talet på betalingar. I undersøkinga våren 2022 stod verdien av kontantbetalingane for 2 prosent av den samla verdien av betalingar, sjå figur 18. Verdien av kontantbetalingane utgjorde 2 prosent både av verdien av betalingane på utsalsstader og av verdien av betalingane mellom privatpersonar. Også verdien av kontantbetalingane fall etter pandemiutbrotet.

Figur 18 Verdi av kontantbetalingar i prosent av total verdi av betalingane3

Kjelde: Noregs Bank

På utsalsstader kan ein velje å betale

• med kontantar
• med betalingskort
• med mobiltelefon (til dømes med Coopay, Vipps, Apple Pay eller Google Pay)
• på annan måte (til dømes med faktura)

Betalingskort er den klart mest brukte betalingsmåten på utsalsstader, med 82 prosent av betalingane våren 2022, sjå figur 19. Betalingar med mobiltelefon har auka frå 3 prosent av dei samla betalingane våren 2017 til 13 prosent av betalingane våren 2022.

Ved privatbetalingar kan ein velje å betale

• med kontantar
• med mobiltelefon (i hovudsak med Vipps)
• med nettbank/mobilbank
• på annan måte

Betalingar med mobiltelefon auka frå 56 prosent av betalingane mellom privatpersonar våren 2017 til 77 prosent av betalingane mellom privatpersonar våren 2022. Overføring i nettbank og mobilbank var den nest mest nytta betalingsmåten og stod for 15 prosent av betalingane mellom privatpersonar våren 2022. Våren 2017 utgjorde slike overføringar 26 prosent av betalingane mellom privatpersonar.

Figur 19 Betalingsmåtar i ulike betalingssituasjonar. Vår 2017 og vår 2022

Kjelde: Noregs Bank

1 Utsalsstader inkluderer butikkar, restaurantar, vareautomatar, frisørar, offentleg kommunikasjon osv.

2 Nedre aldersgrense i telefonundersøkinga. Nedre aldersgrense i internettundersøkinga var 18 år.

3 Den særskilt høge prosentdelen for betalingar mellom privatpersonar hausten 2019 var i stor grad påverka av ei særskild stor betaling på 160 000 kroner. Utan denne betalinga ville kontantdelen for privatbetalingar ha vore 4 prosent og den samla kontantdelen 3 prosent.

5 Prisar i betalingsformidlinga

Oversikt 2 gir informasjon om prisar for ulike bank- og korttenester. Oversikta syner gjennomsnittlege prisar og kan skjule store skilnader mellom bankane. For mange av tenestene er det nokre få av bankane som krev gebyr, medan fleirtalet tilbyr gebyrfri bruk. Gebyra gjeld til dømes årsavgift for nettbank, betalingar på brukarstader og gebyr ved uttak av kontantar i minibankar.

Prisane er som regel lågare for kundar som er med i bankane sine kundeprogram, enn for dei som står utanfor slike program. Prisane for betaling av rekningar varierer dessutan mykje mellom dei ulike betalingsformene. Papirbaserte og manuelle betalingstenester er klart dyrast, og prisen for desse held fram med å stige. Prisen på betaling av giro i skranke med kontantar ligg no på 109 kroner både for programkundar og for andre kundar. For programkundar kostar betalingar frå nettbank med KID 10 øre og betalingar med avtalegiro 30 øre. Begge betalingsmåtane kostar 80 øre for andre kundar.

Ved inngangen til 2022 var gjennomsnittleg årsavgift for BankAxept-kort kombinert med eit internasjonalt kort (Visa eller Mastercard) 228 kroner for kundar innanfor kundeprogram og 300 kroner for kundar som står utanfor slike program. Gjennomsnittsprisen på eit varekjøp med BankAxept var 80 øre for kundar utanfor program og gratis for kundar i program.

Eit uttak med debetkort i opningstida frå ein minibank som høyrer til eigen bank, kostar no litt under sju kroner for kundar innanfor eit program og nær åtte kroner for kundar utanfor program. Uttak med debetkort frå minibankar som høyrer til andre bankar, kostar i opningstida 7,30 kroner i eit kundeprogram og 8,60 kroner utanfor eit kundeprogram. Uttak med internasjonale kredittkort kostar like mykje både innanfor og utanfor kundeprogram, 31,40 kroner. I tillegg kjem eit gebyr på 1,1 prosent av uttaksbeløpet.

Oversikt 2 Prisar på innanlandske betalingstransaksjonar og kontantuttak for personkundar. Vekta gjennomsnittsprisar per 1. januar

Kjelder: Finansportalen og Noregs Bank

Oversikt 3 syner samanstilte prisar for pengeoverføringar til andre land. Finansportalen har prisar på pengeoverføringstenester til 30 land/regionar.18 Både bankar, finansielle føretak og betalingsføretak tilbyr overføring av pengar til desse landa. Prisen på overføringa er avhengig av fleire faktorar. Overføring ved personleg frammøte er mykje dyrare enn overføringar over internett. Målt i prosent av overføringsbeløpet fell prisen med storleiken på beløpet. Det gjeld særleg i bankar, men òg når betalinga går gjennom eit finansielt føretak eller betalingsføretak. Gebyra består av valutamargin og andre gebyr, der andre gebyr kan innehalde både ein fast del og ein del som er avhengig av storleiken på beløpet. Det siste året har overføringar gjennom bankar vorte noko billegare.

Oversikt 3 Prisar for pengeoverføringar til eit utval land/regionar. Bankar og andre aktørar. I prosent av overføringsbeløp. Per 1. januar 2021 og 2022

Kjelder: Finansportalen og Noregs Bank

6 Bankane sine inntekter frå betalingsformidling

Bankane sine inntekter frå betalingsformidling utgjorde 8,1 milliardar kroner i 2021, sjå figur 20. Dei samla inntektene auka med om lag 4 prosent frå 2020 til 2021. Inntektene frå bruk av betalingskort stod i 2021 for halvparten av dei samla inntektene frå betalingsformidling.

Figur 20 Inntekter til bankane frå betalingsformidling og netto rente- og provisjonsinntekter. Milliardar kroner. 2005–2021

Kjelder: Statistisk sentralbyrå og Noregs Bank

Tabellar

Generelle data

Tabell 1: Overordna data for Noreg

Betalingsmiddel i Noreg

Tabell 2: Betalingsmiddel disponerte av publikum. Ved årsslutt (millionar kroner)

Tabell 3: Verdien av setlar og myntar i omløp. Årsgjennomsnitt (millionar kroner)

Betalingsinfrastruktur

Tabell 4: Institusjonell infrastruktur

Tabell 5: Talet på avtalar

Tabell 6: Talet på utferda kort (i tusen) og talet på funksjonar i utferda kort (i tusen)

Tabell 7: Kontantinfrastruktur

Kunderetta betalingstenester

Tabell 8: Bruk av betalingsinstrument (millionar transaksjonar)

Tabell 9: Girobetalingar (millionar transaksjonar)

Tabell 10a: Betalingskort. Bruk av kort (millionar transaksjonar)

Tabell 10b: Betalingskort. Bruk av terminalar (millionar transaksjonar)

Tabell 10c: Bruk av kort over internett (millionar transaksjonar)

Tabell 11: Overføringar over landegrensene registrerte i valutaregisteret (millionar transaksjonar)

Tabell 12: Bruk av betalingsinstrument (milliardar kroner)

Tabell 13: Girobetalingar (milliardar kroner)

Tabell 14a: Betalingskort. Bruk av kort (milliardar kroner)